Machines zonder CE-markering

Machines zonder CE-markering (of in de toekomst machines met enkel maar een UKCA-markering) zijn machines die wel een CE-markering moeten hebben volgens de machinerichtlijn, maar deze blijkbaar niet hebben.
machinerichtlijn

Sinds 1 januari 1995 regelt de machinerichtlijn de import van machines uit derde landen, het op de markt brengen en de inbedrijfstelling.

Om verschillende redenen worden machines en installaties in de praktijk aangetroffen zonder de bijbehorende CE-markering. De vraag hierbij moet zijn of de machines veilig zijn volgens de definitie van de machinerichtlijn 2006/42/EG en of de eindgebruiker ook alle nodige informatie (bv. de bedieningsinstructies) heeft gekregen om de machines veilig te kunnen bedienen.

Het is duidelijk dat één partij in dit verhaal niet wettelijk correct heeft gehandeld. Deze partij is hierbij in overtreding met de Belgische wetgeving inzake veiligheid van machines. De veiligheid van machines wordt geregeld in het Koninklijk Besluit van 12 augustus 2008 betreffende het op de markt brengen van machines. Het is een uitvoeringsbesluit van het Wetboek economisch recht, boek IX betreffende de veiligheid van producten en diensten.

Wie is verantwoordelijk?

De partij die ongeldig handelt zoals voorgesteld in bovenstaande situatie, kan zowel een importeur, distributeur of zelfs de eindgebruiker (die een machine produceert voor eigen gebruik) zijn. 

De partij die de machine voor de eerste keer in de EU in de handel brengt of in bedrijf stelt, ongeacht of dit de fabrikant importeur, distributeur of de eindgebruiker zelf is, moet voldoen aan de richtlijn en is dus verantwoordelijk. 

In de praktijk komt dit erop neer dat de fabrikant, diens gemachtigde of een andere partij die uiteindelijk beschouwd wordt als fabrikant (de importeur of de eindgebruiker in geval van zelfbouw) moet alvorens een machine in de handel te brengen en/of in bedrijf te stellen:

  • zich ervan moet vergewissen dat deze machine in overeenstemming is met de toepasselijke, in bijlage I vermelde essentiële gezondheids- en veiligheidseisen
  • zich ervan moet vergewissen dat het technisch dossier beschikbaar is
  • de noodzakelijke informatie moet verstrekken, zoals de gebruiksaanwijzing
  • de procedures ter beoordeling van de overeenstemming moet uitvoeren
  • de EG-verklaring van overeenstemming moet opstellen en zeker stellen dat deze de machine vergezelt
  • de CE-markering moet aanbrengen

Wat zijn de gevolgen voor de eindgebruiker?

Heeft het onjuist in de handel brengen door de fabrikant of diens gemachtigde gevolgen voor eindgebruiker? En dient de eindgebruiker acties te ondernemen?

Volgens de wetgeving op de veiligheid op de arbeidsmiddelen (in de CODEX) moet de werkgever erover waken dat de arbeidsmiddelen die ter beschikking van de werknemers worden gesteld, geschikt zijn voor het uit te voeren werk of daartoe behoorlijk zijn aangepast, zodanig dat, voor een welbepaalde werkpost, de risico's worden vermeden of tot een strikt minimum worden beperkt.

Arbeidsmiddelen moeten voldoen aan alle Europese richtlijnen die op die arbeidsmiddelen van toepassing zijn en die relevant zijn, bv. economische richtlijnen, zoals de machinerichtlijn, de laagspanningsrichtlijn, EMC, e.d. Bij ontstentenis geldt nog steeds het ARAB. Ook ergonomische beginselen moeten in beschouwing genomen worden.

Het spreekt voor zich dat de eindgebruiker er hierbij moet naar streven om de CE-conformiteit te halen. De vraag rijst echter of dit überhaupt mogelijk is. Het is duidelijk dat er geen EG-verklaring van overeenstemming volgt. De conformiteit is niet zomaar goed te maken. In plaats daarvan kan de CE-conformiteit alleen worden bereikt door de huidige EG-richtlijnen toe te passen.

Nieuwe CE-conformiteit?

De enige correcte juridische procedure is het creëren van een nieuwe CE-conformiteit. De machine moet dus afgetoetst worden aan de huidige EG/EU-richtlijnen en in voorkomend geval kunnen hiervoor ook (geharmoniseerde) normen geconsulteerd en afgetoetst worden. Als een eindgebruiker de beslissing neemt om deze stappen te zetten, wordt hij de fabrikant en neemt dus ook alle verplichtingen van de fabrikant op zich.

Daarna moet de volledige conformiteitsbeoordelingsprocedure worden uitgevoerd op het huidige tijdstip van de verstrekking. En dat is precies waar het schoentje knelt. Als er geen of slechts onvolledige documenten over de machine beschikbaar zijn, kan het erg moeilijk of zelfs praktisch onmogelijk zijn om de volledige conformiteitsbeoordelingsprocedures uit de machinerichtlijn uit te voeren. Los van de duidelijk omschreven procedure voor risicobeoordeling waarbij moet gezocht worden naar constructieve maatregelen om de risico's te verminderen en vervolgens technische, organisatorische of mensgebonden maatregelen, moeten er nog diverse technische documenten worden aangemaakt of ingediend. Laat staan de (mogelijke) tussenkomst van een aangemelde instantie in geval van een bijlage IV-machine. Voorbeelden hiervan zijn het opstellen van de bedienings- en onderhoudsinstructies alsook het opstellen en ondertekenen van de EG-verklaring van overeenstemming.

Het beantwoorden van twee basisvragen

Bij het regulariseren van een machine zonder CE-markering moet de eindgebruiker voor zichzelf twee basisvragen beantwoorden:

  • Kan de eindgebruiker de eisen van de machinerichtlijn 2006/42/EG zelf volledig implementeren en er aan voldoen?
  • Is de knowhow aanwezig en neemt de eindgebruiker de extra kosten voor de nieuwe CE-markering op zich?

Welke andere opties zijn er voor de eindgebruiker?

De eindgebruiker kan een risicoanalyse maken of laten opstellen en vervolgens gebruiken (bijv. in overeenstemming met EN ISO 12100:2010) om de mogelijke voorheen niet-gedetecteerde gevaren te identificeren en deze voor verschillende bedrijfsmodi te documenteren.

In plaats van constructief de drie-stappenmethodiek uit de machinerichtlijn te volgen gaat men dan de risico’s proberen aan pakken op basis van het TOM-principe door Technische, Organisatorische en Mensgebonden veiligheidsmaatregelen te nemen en op die manier de risico’s te verkleinen.

Het is een pragmatische benadering van ‘de ideale wereld’ maar geen wettelijk correcte benadering.

Onderliggend symptoom?

Het feit dat een machine in een bedrijf aangekocht wordt zonder CE-markering (of in voorkomend geval samengebouwd wordt zonder CE-markering) wijst spijtig genoeg ook op een dieperliggend probleem in het veiligheidsbeleid van de onderneming.

De werkgever moet de preventieadviseur consulteren over de risico’s eigen aan de machine die zal worden aangekocht, de bestelbon helpen opstellen en die mede ondertekenen. Indien noodzakelijk vermeldt de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (IDPBW) haar bijkomende eisen op de bestelbon. Dit zal o.a. ook de eis zijn voor een wettelijk correcte CE-markering op de machine.

Slotconclusie

Het binnenbrengen of samenbouwen van een machine of installatie zonder correcte CE-markering kan heel wat problemen met zich meebrengen voor het bedrijf. Het is daarom belangrijk dat men zo veel als mogelijk anticipeert op het correct aanbrengen van de CE-markering op een machine door het toepassen van de drie groene lichten uit het voorkomingsbeleid bij de aankoop van machines.

Anderzijds kan men voor de samenbouw van de machine een risicobeoordeling uitvoeren van de machine zodat op voorhand alle risico’s worden ondervangen.

Bij elk van deze stappen kan Amelior u verder helpen.

Wenst u hier meer over weten?

U leest er meer over in deze blog.

Contacteer mij gerust met vragen.

Meer info?

Onze collega helpt je graag verder!

Pascal Anckaert
Pascal Anckaert
Managing Director