Welk veiligheidssysteem gebruik ik?

Natuurlijk kunt u een veiligheidsbeleid voeren door artikel na artikel van het ARAB, de ‘CODEX Welzijn op het Werk' en de andere vigerende welzijnswetgeving toe te passen. Of door rond te kuieren en de risico's aan te pakken die u ziet. Maar de beste benadering is zonder twijfel de invoering van een veiligheidsmanagementsysteem, waardoor u:

• de risico's effectief vermindert en beheerst;
• door continue verbetering de arbeidsveiligheid en de kwaliteit van arbeid bevordert;
• de kans krijgt door te groeien naar uitmuntendheid, zodat u de kosten verbonden aan een ongeval, beroepsziekte, stress en dergelijke vermindert;
• tegemoet komt aan de eis van sommige klanten, waaraan u pas kunt leveren wanneer u een ‘gecertificeerd' veiligheidsmanagementsysteem heeft;
• uw welzijnsbeleid kan toetsen via self assessment of via third party assessment;
• uw werknemers kunt motiveren door een bepaald certificaat te halen;
• slechte publiciteit in geval van een ongeval kunt beperken, wanneer uw bedrijf kan aantonen dat het met een veeleisend veiligheidsmanagementsysteem werkt.

Keuze genoeg

Eenmaal u voor het invoeren van een systeem hebt geopteerd, wacht u de keuze welk systeem. Tenzij u er zelf nog een ontwikkelt en aan onderstaand rijtje toevoegt. Een rijtje dat zich beperkt tot de in ons land meest 'populaire' systemen:

• het Pellenberg Audit Systeem (PAS) is een uitstekend systeem, maar het wordt nagenoeg niet gebruikt. Misschien juist omdat het zo volledig en uitgebreid is;
• het Metatechnisch Evaluatiesysteem (MES) wordt gebruikt door die bedrijven die hiertoe wettelijk zijn verplicht (bedrijven met extreem grote risico's);
• sommige bedrijven kiezen voor een ander, hier minder bekend systeem, omdat hun Scandinavisch of Amerikaans moederbedrijf in al hun vestigingen één bepaald systeem wil doorvoeren;
• VCA (de VGM-Checklist van Aannemers) is een checklist, en geen echt managementsysteem. VCA wordt meestal gebruikt door aannemers die zich moeten laten certificeren om te mogen werken bij bepaalde klanten (busisness-to-business). VCA is in België goed bekend en verspreid. Heel wat fabrieken laten enkel werken uitvoeren door aannemers die VCA-gecertificeerd zijn, zodat ze op deze wijze enkel bedrijven toelaten die safety-minded zijn. Daardoor houden ze zo veel mogelijk risico's buiten hun bedrijf. Nogal wat aannemers-KMO's vonden dat er teveel werk was aan het halen van een VCA-certificaat. Het VBO beantwoordde die klacht door het uitwerken van een eenvoudiger procedure, die dan leidde tot een BeSaCC-certificaat. Het is echter zeer de vraag of alle opdrachtgevers vrede zullen nemen met BeSaCC. Ondermeer omdat er geen audit aan te pas komt.
• OHSAS 18001 is het enige veiligheidsmanagementsysteem dat wereldwijd door alle belangrijke certificatie-instellingen wordt ondersteund. OHSAS 18001 is voor veiligheid wat ISO 9000 is voor kwaliteitszorg en ISO 14001 voor milieuzorg. OHSAS staat voor ‘Occupational Health and Safety Assessment Series'. Net zoals de ISO 9000 en ISO 14001, vertrekt deze norm van een minimum niveau dat moet worden bereikt, en dient het managementsysteem zo opgebouwd te worden dat het continu verbetert, door het toepassen van de PDCA-cyclus. De OHSAS 18001 is op de structuur van de ISO 14001 geënt, met de bedoeling om de integratie van het kwaliteits-, veiligheids- en milieumanagementsysteem te bevorderen.

Zeker als je al met een ISO 9000 of een ISO 14001 werkt, is OHSAS dus een goede keuze. Temeer daar je door het voldoen aan de verplichtingen van de Welzijnswet en het KB Beleid van '98 al voor een flink stuk aan de norm tegemoet komt. Maar een aannemingsbedrijf moet zeker ook VCA overwegen (zie kader).

Certificatie

Beide systemen zijn certificeerbaar. In het kader van die certificatie is het interessant even te verwijzen naar de ISO-context. De vraag naar een certificeerbare ISO-norm voor veiligheid is er zeker. De ISO-organisatie buigt zich nu al jaren over die steeds dwingender wordende vraag. En zal er mettertijd waarschijnlijk niet kunnen aan weerstaan. Maar het is duidelijk dat men bang is dat een bedrijf dat een ISO-veiligheidscertificaat zou kunnen voorleggen misscjien toch 'gepakt' zou kunnen worden op een overtreding van een van de vele nationale wetgevingen. De eerstvolgende jaren zal OHSAS dus dé certificatiestandaard blijven voor veiligheidsmanagementsystemen.

Een veiligheidsmanagementsysteem dient volgens OHSAS te vertrekken van een ‘Occupational Health and Safety Policy'. Uit die beleidsverklaring dient de gevarenidentificatie, de risico-evaluatie en de risicobeheersing gepland te worden. De maatregelen dienen uitgevoerd te worden, het resultaat dient geëvalueerd te worden en daar waar nodig moeten correctieve acties genomen worden. Het topmanagement van de organisatie dient het systeem periodiek te evalueren in de ‘management review' en dient het beleid daar waar relevant bij te sturen. De aandachtige lezer heeft direct de parallellen opgemerkt met het dynamisch risicobeheersingsmodel dat in onze Belgische en Europese wetgeving pertinent aanwezig is.

De OHSAS 18001 telt dertien bladzijden. De richtlijnen voor de implementatie van OHSAS 18001 staan beschreven in de OHSAS 18002. De 18002 telt 116 pagina's en is dus heel wat lijviger. De 18002 geeft u algemeen advies, legt u de onderliggende principes uit, beschrijft de bedoeling van de eisen en beschrijft typische inputs, processen en outputs. De 18002 legt geen extra eisen op.